استانداردهای بسته بندی در ساختار استاندارد ملی ایران مانند دیگر استانداردهای بین المللی طراحی شده‌اند ورعایت اصول تدوین شده در این زمینه بسیار مهم است. این استاندارها در واقع ویژگیهای مهم بسته‌بندی را نشان می‌دهند. رعایت تمامی استانداردهای لازم، به‌خصوص استاندارد بسته بندی مواد غذایی اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چرا که مواد غذایی ارتباط مستقیمی با سلامت انسان‌ها دارند. در ادامه در مورد استانداردهای بسته بندی و رعایت آن‌ها توضیح می‌دهیم.
همه ما علائم استاندارد بسته‌بندی را بر روی انواع بسته‌بندی‌ها مشاهده می‌کنیم. در هنگام خرید هر محصولی باید به این علائم توجه کنید. تمامی محصولات از جمله مواد غذایی، مواد آزمایشگاهی، شیشه‌های شکستنی و… استانداردهای مختلفی دارند که بر روی کارتن‌ها و دیگر بسته‌بندی‌ها چاپ می‌شوند. علائم استاندارد زیادی در کشور ما مورد استفاده قرار گرفته اما برخی از آن‌ها جهانی هستند که در این قسمت با آن‌ها آشنا خواهیم شد:
علامت استاندارد ایران:
این علامت یکی از مهمترین علامت‌های استاندارد بسته بندی است که در کشور ما اهمیت ویژه‌ای دارد. زمانی که بر روی محصولات علامت استاندارد ایران را مشاهده کردید، بدانید کیفیت محصولات مطابق با استانداردهای ملی هستند.
علامت بازیافت:
برای بسته‌بندی‌هایی که قابل بازیافت باشند، از نماد بازیافت استفاده می‌کنند. بنابراین شما باید بسته‌بندی را بجای انداختن در سطل آشغال در سطل بازیافت قرار دهید تا در تولید انواع بسته‌بندی صرفه‌حویی شود.
علامت سازمان دارو و غذا:
این علامت بر روی بسته‌بندی تمامی محصولات غذایی و بهداشتی قابل مشاهده است. البته در پایان این علامت نیز پروانه اختصاصی درج شده که نشان دهنده استان و شماره اختصاصی برای آن استان است.
علامت حفظ پاکیزگی محیط زیست:
این علامت بر روی اکثر بسته‌بندی‌ها که سبب به خطر افتادن محیط زیست می‌شوند درج می‌شود. افراد با دیدن آن پی می‌برند که برای حفظ سلامت محیط زیست باید آن را به سطل زباله بیندازند. این علامت در هر کشوری متفاوت است، در کشور انگلستان نیز با عبارت (بریتانیا را تمیز نگه‌دارید) شناخته می‌شود.
این علامت‌ها بر روی بسته‌بندی‌ها مختلف درج می‌شوند. البته علامت‌های دیگر مانند سیب سلامت، دوری از نور خورشید، هشدار آلرژی، استانداردهای اروپایی، محصولات شکستنی، تعهد تولید کننده، دوست‌دار طبیعت و… نیز وجود دارد. هر یک از این علامت‌ها معنی و کاربرد خاص خود را دارند و بر روی بسته‌بندی‌های مخصوص درج می‌شوند. برای مثال علامت شکستی بر روی بسته‌بندی‌هایی که برای محصولات شکننده مورد استفاده قرار می‌گیرند، کاربرد دارد.
استانداردهای بسته بندی مواد غذایی به چه صورت است؟
استانداردهای بسته بندی مواد غذایی از مهمترین استانداردهایی هستند که رعایت آن‌ها ضروری است. با این استانداردها می‌توان فهمید بسته‌بندی باید به چه صورت انجام شود تا مشکلی برای کیفیت مواد غذایی به وجود نیاید. رعایت نکات بهداشتی در بسته بندی مواد غذایی مهمترین فاکتور است. بسته‌بندی مواد غذایی باید مشخصات زیر را داشته باشد:
- بسته‌بندی باید به‌گونه‌ای باشد که بتوان بر روی آن موارد مهم را چاپ کرد.
- رطوبت نباید داخل بسته‌بندی نفوذ کند.
- باید بتوان از بسته‌بندی در ماشین‌های لفاف استفاده کرد.
- تمامی بسته‌بندی‌های مواد غذایی باید شفاف و درخشان باشند.
- مواد سمی سلامت انسان را به خطر می‌اندازد؛ بنابراین اولویت با بسته‌بندی‌هایی است که از مواد غیرسمی تولید شده‌اند.
- بسته‌بندی مواد غذایی باید تحمل تغییرات دمایی را داشته باشد.
- قیمت بسته‌بندی‌ها نیز با توجه به ویژگیهای گفته شده مناسب باشد.
انواع استاندارهای بسته بندی مواد غذایی
قبل از آنکه به سراغ استانداردهای بسته بندی مواد غذایی برویم باید بدانید که هر کشوری با توجه به مواد غذایی مختلف استانداردهای متفاوتی نیز در نظر گرفته است. چند مورد از استانداردهای مهم در صنعت بسته‌بندی عبارتند از:
- یکی از استانداردهای مهم در سازمان بهداشت جهانی استاندارد EN 15593 است. این استاندارد در اروپا تنظیم می‌شود و در کنار آن از استانداردهای دیگری مانند ISO 22000 و ISO 9001 استفاده می‌شود. استاندارد ISO 22000 برای ایمنی مواد غذایی در نظر گرفته شده و استاندارد ISO 9001 با کیفیت محصولات و مواد غذایی سروکار دارد.
- استاندارد EN 15593 یکی دیگر از استانداردهای مهم است. این استاندارد به بررسی امکان خطر و ریسک مواد و دیگر محصولات غذایی می‌پردازد. در واقع خطرات را مورد بررسی، تحلیل و تجزیه قرار می‌دهد.
نکات بسته‌بندی مواد غذایی
با توجه به استانداردهای گفته شده، بسته‌بندی مواد غذایی نباید به گونه‌ای باشد که مشتریان ناراضی باشند. حمل‌ونقل و موارد دیگر نباید به مواد درون بسته آسیبی وارد کنند. همچنین افرادی که محصولات غذایی را تولید می‌کنند باید فرایند تولید را به شکل کاملا بهداشتی انجام دهند. رعایت استانداردهای لازم به بالا رفتن کیفیت مواد غذایی کمک فراوانی می‌کند. البته استانداردهای روی بسته‌بندی به مشتریان شما اطمینان می‌دهد که در هنگام تولید به‌دیدگاه حفظ سلامتی آن‌ها بوده‌اید؛ بنابراین با خیال راحت از محصولات شما خریداری می‌کنند. شما با رعایت استانداردهای بسته‌بندی مسئولیت خود را با موفقیت به پایان خواهید رساند.
ویژگیهای بسته‌بندی خوب چیست؟
بسته‌بندی خوب دارای ویژگیهای زیادی است که در این قسمت با برخی از آن‌ها آشنا خواهیم شد:
１. بسته‌بندی باید محکم باشد و از ورود هرگونه رطوبت، هوا، گردوغبار و… به درون آن جلوگیری شود. علاوه بر اینها حفظ کیفیت مواد داخل بسته از مهمترین ویژگیهای بسته‌بندی خوب است.
２. بسته‌بندی مناسب بسیار مهم است و در صورت داشتن کاربری عالی می‌تواند ایده مناسبی برای تبلیغات باشد. همچنین استقامت بسته‌بندی باید بالا باشد و ضربه، فشار و سختی آسیب زیادی به آن وارد نکند.
３. شکل ظاهری بسته‌بندی باید جذاب و مناسب باشد. علاوه بر اینها باید اطلاعات مهم دیگری مانند تاریخ انقضاء، شرایط نگهداری، تاریخ تولید، دمای مورد نظر، شیوه حمل و نقل و… را نیز در خود جای داده باشد.
４. اکثر بسته‌بندی‌ها خوب دارای بارکد هستند. برخی از مشتریان به بارکد اهمیت زیادی می‌دهند زیرا به کمک آن می‌توانند اطلاعات مهمی راجع به برند تولیدی و محصولات آن بدست آورند.
５. بسته‌بندی مناسب از آسیب‌هایی که ممکن است در هنگام حمل‌ونقل به وجود آید جلوگیری می‌کند. البته استفاده از ابعاد مناسب برای هر محصول با توجه به سایز آن بسیار مهم است. با اینکار احتمال آسیب‌ها کمتر خواهد شد.
جمع‌بندی
همانطور که می‌دانید بسته‌بندی برای هر محصولی، به‌خصوص مواد غذایی، لازم است. برای جلوگیری از فاسد شدن و حفظ ویژگیهای فیزیکی مواد غذایی، وجود بسته‌بندی ضروری است و تمامی استانداردهای لازم بریا این کار باید رعایت شوند. با رعایت استانداردهای بسته بندی مواد غذایی سالم بودن مواد غذایی تضمین می‌شود، علاوه بر آن فروش محصولات نیز با این کار بیشتر خواهد شد. طبق تحقیقات محصولات بسته‌بندی شده بیشتر از محصولات بدون بسته‌بندی مورد خریدوفروش قرار گرفته است. بنابراین بسته‌بندی صحیح و رعایت تمامی استانداردهای لازم امری بسیار مهم است.