در سیستم‌های الکتریکی، وجود رله‌های حفاظتی مانند رله‌های فالت، برای تشخیص و جلوگیری از خطرات ناشی از فالت الکتریکی بسیار ضروری است. این رله‌ها با شناسایی فالت الکتریکی، جریان الکتریکی را قطع کرده و از حفاظت از تجهیزات و افراد در برابر خطرات جدی جلوگیری می‌کنند.
فالت معمولا با افزایش جریان الکتریکی و افزایش دمای تجهیزات همراه است و می تواند در صورت عدم توجه به آن، منجر به خطرات جدی مانند شوک الکتریکی، آتش سوزی و خرابی تجهیزات شود.
ما قصد داریم در این مقاله در مورد رله ارت فالت و تفاوت آن با رله ارت لیکیج توضیحاتی ارائه دهیم. لطفا تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
رله ارت فالت چیست؟
فالت (Fault) یا خطای الکتریکی، به هر نوع خلل یا اشکال در سیستم الکتریکی اشاره دارد.
رله ارت فالت یا Earth Fault Relay ( خطای زمین) یک دستگاه الکترونیکی است که برای تشخیص و حفاظت از دستگاه‌های الکتریکی در برابر شوک الکتریکی و آتش سوزی ناشی از خطرات ارت فالت (نشت برق به زمین) طراحی شده است.
هنگامی که یک خطای زمین ایجاد می شود، دستگاه ها فرمان قطع را صادر می کنند و مدار را قطع می کنند. تکنیک حفاظت از خطای زمین محدود جریان مشکل را در حین پراکندگی خطا محدود می کند. برای تعیین جریان خطا معمولاً از وسایلی مانند رله خطای زمین، قطع کننده مدار نشتی زمین و قطع کننده مدار خطای زمین استفاده می شود.
رله ارت فالت با اندازه گیری جریان بین نقطه‌ای از سیستم الکتریکی و زمین، اگر جریان اندازه‌گیری شده بیش از حد مجاز باشد، بلافاصله عملکرد حفاظتی خود را شروع میکند و با قطع کردن جریان الکتریکی مانع از ایجاد خطرات جدی مانند شوک الکتریکی و آتش سوزی میشود.
رله ارت فالت به عنوان یکی از مهمترین اجزای سیستم حفاظتی در صنعت، در انواع سیستم‌های الکتریکی اعم از خانگی، تجاری و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خلل معمولا به دلیل شکستگی در سیم برق، اتصال نادرست تجهیزات به سیستم برق و یا خرابی در تجهیزات الکتریکی ایجاد میشود.
انواع رله ارت فالت
رله ارت فالت دارای دو نوع رله ارت فالت با ترانس جریان CT و رله ارت فالت بیمارستانی (IT System) می باشد که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.
رله ارت فالت با ترانس جریان ct
رله ارت فالت با ترانس جریان ct
رله ارت فالت با ترانس جریان CT، یک نوع رله ارت فالت است که از یک ترانس جریان برای تشخیص و جلوگیری از جریان نشتی استفاده میکند. این ترانس، به عنوان یک سنسور جریان استفاده میشود و جریان الکتریکی را که از یک مدار عبور میکند، تبدیل به جریان قابل اندازه‌گیری میکند.
این نوع رله در سیستم‌های الکتریکی با جریان بالا و پیچیده استفاده میشود و می‌تواند به عنوان یک راه‌حل کارآمد و ایمن برای محافظت از سیستم‌های الکتریکی و تجهیزات الکتریکی مورد استفاده قرار گیرد.
استفاده از ترانس جریان CT در رله ارت فالت به دلیل این است که این ترانس، جریان بالا را به جریان قابل اندازه‌گیری تبدیل میکند؛ همچنین، ترانس جریان CT به دلیل داشتن یک نسبت تبدیل دقیق، ضریب دقت بالا و پایداری بالا، در رله ارت فالت به عنوان یک سنسور جریان مطمئن و دقیق استفاده میشود.
رله ارت فالت بیمارستانی
رله ارت فالت بیمارستانی به عنوان یک نوع رله ارت فالت، برای محافظت از بیماران و تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌ها در برابر جریان نشتی استفاده میشود. این رله با تشخیص جریان نشتی، سیستم را قطع میکند و بدین ترتیب برقراری ایمنی بیشتر در بیمارستان‌ها را تضمین میکند.
در بیمارستان‌ها، بسیاری از تجهیزات پزشکی مانند تجهیزات جراحی، تجهیزات تصویربرداری و دستگاه‌های حیاتی، به طور مداوم به برق متصل هستند. همچنین، بیمارانی که به دستگاه‌های پزشکی متصل هستند، نیاز به برق پایدار و بدون خطر جریان نشتی دارند. بنابراین، محافظت از بیماران و تجهیزات پزشکی در برابر جریان نشتی، بسیار حیاتی است.
استفاده از رله ارت فالت بیمارستانی به عنوان یک راه‌حل ایمن و کارآمد برای محافظت از بیماران و تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌ها، توصیه میشود. همچنین، این رله باید به صورت دوره‌ای مورد بازبینی و تعمیر قرار گیرد تا به حفظ عملکرد صحیح و ایمنی بیشتر کمک کند.
چه نوع دستگاه‌هایی نیاز به رله ارت فالت دارند؟
دستگاه‌های الکتریکی که به زمین وصل شده‌اند، از جمله دستگاه‌هایی هستند که نیاز به رله ارت فالت دارند. برخی از این دستگاه‌ها عبارتند از:
- تجهیزات الکتریکی در صنعت: این شامل ماشین‌آلات صنعتی، تجهیزات برقی در ایستگاه‌های توزیع برق، تجهیزات برقی در خطوط انتقال برق و غیره میشود.
- سیستم‌های الکتریکی خانگی: این شامل تمام دستگاه‌های الکتریکی خانگی مانند یخچال، تلویزیون، کامپیوتر، ماشین لباسشویی و غیره میشود.
- سیستم‌های الکتریکی تجاری: این شامل سیستم‌های الکتریکی در مغازه‌ها، دفاتر، سالن‌های ورزشی، هتل‌ها و غیره میشود.
- دستگاه‌های الکتریکی پزشکی: این شامل دستگاه‌های پزشکی مثل MRI، CT Scan و سایر دستگاه‌های پزشکی الکتریکی میشود.
به طور کلی، تمام دستگاه‌های الکتریکی که به زمین وصل هستند، نیاز به رله ارت فالت دارند تا در مقابل خطرات ارت فالت و شوک الکتریکی محافظت شوند.
رله ارت لیکیج
رله ارت لیکیج چیست؟
ارت لیکیج (Earth Leakage) یا نشت جریان به زمین، به وقوع می‌پیوندد و به معنی نشت یا انتقال جریان الکتریکی از خطوط برق یا تجهیزات الکتریکی به زمین است.
رله ارت لیکیج دستگاهی برای تشخیص نشتی جریان استفاده میشود ،این رله به همراه یک ترانس جریان نصب میشود و مقدار رفت و برگشت جریان را کنترل میکند لذا با هر نشتی در مسیر جریان رله عمل قطع را انجام میدهد.
جریان نشتی زمین توسط رله با استفاده از یک تورید اندازه گیری می شود. رله نشتی زمین دارای مشخصه عملکرد زمانی مشخص با حساسیت و تاخیر سفر قابل تنظیم است. هنگامی که یک خطا رخ می دهد، عملکرد رله فعال می شود. در نتیجه، کنتاکت های سفر در مدار کنترل سوئیچ می شوند.
یک ترانسفورماتور حلقوی برای تشخیص جریان نشتی توسط رله نشتی زمین مورد نیاز است. ترانسفورماتور حلقوی حول یک هسته مغناطیسی با کیفیت بالا ساخته شده است تا جریان های خطا را حتی در سطح بسیار پایین مشاهده کند. قطرهای مختلف با بخش های مختلف سیم و جریان های نشتی سازگار است.
ترانسفورماتور تعادل هسته اندازه گیری جریان های باقیمانده را به طور مستقیم (جریان نشتی زمین) امکان پذیر می کند. برای پیش فرض زمین، وجود یک جزء هم قطبی قابل توجه است. این مولفه با استفاده از ترانسفورماتور حلقوی که در اطراف سه فاز + نول، فاز + نول یا اتصال زمین قرار می گیرد اندازه گیری می شود.
وقتی مشکلی وجود ندارد، مجموع برداری این جریان ها صفر است. هنگامی که جریان نشتی زمین وجود دارد، تعادل مختل می شود.
نشت برق به زمین ممکن است به دلیل عدم عملکرد صحیح تجهیزات الکتریکی، خرابی در سیم برق، اتصال نادرست تجهیزات به سیستم برق و غیره ایجاد شود. نشت برق به زمین می‌تواند خطرات جدی مانند شوک الکتریکی، آتش‌سوزی و خرابی تجهیزات را به دنبال داشته باشد.
تفاوت ارت فالت و ارت لیکیج
هر دو رله لیکیج و رله ارت فالت، تجهیزات حفاظتی الکتریکی هستند که برای محافظت از انسان و تجهیزات الکتریکی در برابر نشت زمین یا خطا استفاده می شوند. تفاوت اساسی بین رله خطای زمین و رله نشتی زمین این است که یک رله فالت ارت برای تشخیص جریان خطای زمین بالا طراحی شده است که زمانی اتفاق می افتد که هادی برق مستقیم با زمین تماس برقرار می کند.
از سوی دیگر، رله نشتی ارت برای تشخیص جریان نشتی زمین کم ناشی از تماس غیر مستقیم بین قسمت برق و زمین یا اتصال به زمین مانند خرابی عایق، رطوبت و غیره طراحی شده است.
ارت فالت و ارت لیکیج، دو مفهوم متفاوت در سیستم‌های الکتریکی هستند.
در زیر به قسمت هایی از تفاوت های آنها اشاره کرده ایم:
1- رله خطای زمین با ولتاژ کار می کند، در حالی که رله نشتی زمین با جریان کار می کند.
2،- هنگامی که یک خطای زمین قابل توجه رخ می دهد، رله خطای زمین فعال می شود. از طرفی رله نشتی زمین زمانی فعال می شود که مقدار کمی نشتی زمین رخ مبدهد.
3- رله فالت ارت، نمی تواند در برابر شوک الکتریکی محافظت کند اما یک رله لیکیج می تواند برابر شوک از زمین محافظت کند.
4- رله خطای زمین تنها زمانی می تواند کار کند که جریان خطای زمین از طریق ارت یا هادی زمین عبور کند، در حالی که رله نشتی زمین زمانی می تواند کار کند که جریان نشتی زمین از هر نقطه ای در مدار الکتریکی جریان یابد.
5- رله خطای زمین نسبت به رله نشتی ارت حساسیت کمتری دارد و دستگاهی کم هزینه است.
6- در ELCB ها از رله های خطای زمین استفاده می شود، اما در RCCB ها از رله های نشتی زمین استفاده می شود.
تفاوت کلی این است که حفاظت از خطای زمین به طور کلی برای محافظت از تجهیزات در نظر گرفته شده است. در مقابل، حفاظت از نشت زمین در درجه اول برای محافظت از انسان در برابر خطراتی مانند تماس تصادفی با سیم برق یا جریان های نشتی جزئی ناشی از شکست عایق استفاده می شود.
جمع بندی
از آنجا که جریان نشتی و خطای زمین می‌تواند برای افراد خطرناک باشد، لازم است که تجهیزات الکتریکی به صورت دوره‌ای مورد بازبینی و تعمیر قرار گیرد تا خطر ایجاد جریان نشتی کاهش یابد. رله ارت فالت برای حفاظت در برابر تماس زمین و رله لیکیج برای حفاظت در برابر نشت جریان به زمین استفاده می شود. هر دو نوع رله بسیار مهم برای حفاظت از سیستم های الکتریکی هستند و باید به درستی نصب و تنظیم شوند تا به صورت صحیح عمل کنند.
برای جزئیات بیشتر یا خرید سایر قطعات الکتریکی، با ما تماس بگیرید.